نگرانی فرانسه از آخرین سنگرش در شمال آفریقا

پایگاه رهنما:

نیجر در حال حاضر شاهد تحولات جدی سیاسی و امنیتی پس از کودتای نظامی است که منجر به تشدید تنش‌ها در منطقه شده است. برای جلوگیری از هرگونه خطر احتمالی، کشور‌های غربی اتباع و دیپلمات‌های خود را از این کشور خارج کرده‌اند و شواهد حاکی از این است که فرانسه نیز برای مداخله نظامی احتمالی در این کشور آفریقایی آماده می‌شود. همزمان، رؤسای ستاد ارتش کشور‌های غرب آفریقا هم برای گفتگو در مورد امکان مداخله نظامی برای بازگرداندن ثبات در نیجر ضرب‌الاجل تعیین کردند، اما روسیه و چند کشور دیگر نسبت به جنگ‌افروزی در نیجر هشدار داده‌اند.

 درحالی که نیجر در شمال آفریقا ظاهراً یک کشور کوچک به شمار می‌رود، اما کودتایی که اخیراً در این کشور رخ داد و محمد بازوم، رئیس‌جمهور توسط نظامیان بازداشت شد، بلافاصله همه نگاه‌ها به این کشور آفریقایی متمرکز شد. در پی اصرار کودتاچیان نسبت به عدم واگذاری قدرت به رئیس‌جمهور سابق، تحرکات منطقه و بین‌المللی برای تصمیم‌گیری درباره اوضاع امنیتی و سیاسی نیجر نیز افزایش یافته است.

نقش فرانسه در بحران آفرینی نیجر

فرانسه که به دلیل سال‌ها استعمارگری در نیجر، برای خود حق آب و گل قائل است، رهبری تحرکات بین‌المللی علیه این کشور را به دست گرفته است تا شاید بتواند منافع در حال افول خود را دوباره بازیابد. هرچند «کا‌ترین کولونا» ، وزیر خارجه فرانسه هرگونه مداخله نظامی این کشور در نیجر برای بازگرداندن محمد بازوم به قدرت را رد کرده است، اما تحرکات فرانسوی‌ها نشان می‌دهد که اقدام نظامی همچنان به عنوان یکی از گزینه‌ها روی میزکاخ الیزه قرار دارد. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه پس از تجمع هزاران نفر از مردم نیجر در مقابل سفارت فرانسه، با لحنی تند تهدید کرد که اگر جان شهروندان فرانسوی به خطر بیفتد اقدامی فوری و قاطع انجام خواهد داد. به گزارش شبکه اسکای‌نیوز، با توجه به افزایش نگرانی‌ها در مورد وخامت اوضاع در نیجر پس از کودتای نظامی، فرانسه با همکاری دولت نیجریه پرواز‌های بازگشت را برای بیش از ۶۰۰ تبعه فرانسوی که مایل به ترک این کشور هستند ترتیب داده است. 

همچنین حدود ۱۰۰ نفر از شهروندان ایتالیا از نیجر به کشورشان بازگشتند. این عملیات به دلایل امنیتی سازماندهی شد تا از امنیت آنها با توجه به شرایط بحرانی که کشور شاهد آن است، اطمینان حاصل شود. وزارت دفاع اسپانیا هم اعلام کرد که در حال آماده شدن برای تخلیه بیش از ۷۰ نفر از شهروندان خود در نیجر است. 

وزارت خارجه آمریکا هم اعلام کرد که به کارمندان غیرضروری و اعضای خانواده‌ها دستور داده شده است سفارت آمریکا در نیجر را ترک کنند. مقامات آمریکایی تصریح کردند، این اقدام به دنبال «تحولات کنونی در نیجر» و «از جانب احتیاط» انجام شده است. جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا در بیانیه‌ای در واکنش به حوادث نیجر و کودتا در این کشور، خواستار آزادی محمد بازوم شد. 

اگرچه غربی‌ها فعلاً درحال سبک و سنگین کردن اوضاع امنیتی در نیجر هستند، اما برخی کشور‌های آفریقایی که کودتای این کشور را تهدیدی برای امنیت خود می‌دانند، برای اقدام نظامی در نیجر آماده می‌شوند. وزرای دفاع غرب آفریقا نشست دو روزه‌ای را درباره کودتای اخیر در نیجر برگزار کردند، مذاکراتی که به گفته آنها حامل پیامی جدی درباره «عدم تحمل غصب قدرت غیرقانونی» خواهد بود.

نیجر که مستعمره سابق فرانسه بود، مدتی است برای بیرون راندن این کشور از منطقه ساحل آفریقا تلاش می‌کند و مردم نیجر از سیاست استعماری فرانسه که ذخایر و منابع طبیعی این کشور را به یغما می‌برد، خسته شده‌اند و به همین خاطر پس از وقوع کودتا بسیاری از مردم با آتش زدن پرچم فرانسه، روز استقلال از این کشور را جشن گرفتند. برای فرانسه، نیجر نمایانگر یک حیاط خلوت است که نیرو‌های اخراج شده آن از مالی و بورکینافاسو به آن منتقل شدند و یک منبع اقتصادی استراتژیک از نظر بهره‌برداری از اورانیوم و تولید برق است. نیجر سومین ذخایر اورانیوم جهان را به خود اختصاص داده است و این مسئله برای فرانسه بسیار حیاتی است تا با حضور در این کشور آفریقایی کماکان به غارت این منابع استراتژیک و بکر ادامه دهد. در حال حاضر، بیش از ۳۰ شرکت فعال فرانسوی در تمامی بخش‌های اقتصادی به ویژه در بخش خدمات، توزیع و معدن نیجر حضور دارند، و با کودتای اخیر که علیه سیاست‌های فرانسه است، ادامه فعالیت این شرکت‌ها تعلیق خواهد شد و پاریس از دسترسی به منابع باارزش نیجر محروم خواهد شد و به همین خاطر سعی دارد با فشار‌های سیاسی و حتی نظامی، دولت سابق را به قدرت بازگرداند. فرانسه در سال‌های اخیر از مالی و بورکینافاسو بیرون رانده شده است و نمی‌خواهد آخرین پایگاه خود را در شمال آفریقا از دست بدهد، زیرا این سناریو ممکن است در دیگر کشور‌های آفریقایی هم به طور دومینووار تکرار شود. 

 هشدار‌های روسیه و کشورهای آفریقایی‌ 

با وجود تحرکات فرانسه و کشور‌های غرب آفریقا برای احتمال مداخله نظامی در نیجر، قدرت‌های فرامنطقه‌ای نسبت به هرگونه بحران‌آفرینی در این کشور هشدار می‌دهند. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، یکی از منابع مطلع در وزارت خارجه روسیه گفت: «مداخله در نیجر نباید صورت گیرد و باید از بروز آن اجتناب شود. آنها باید درگیری‌ها و تنش‌ها را خودشان حل و فصل کنند.» این منبع معتبر همچنین اعلام کرد، اوضاع با توجه به شورش در نیجر یک مسئله داخلی محسوب می‌شود. به گزارش یورونیوز، وزیر خارجه ایتالیا هم در واکنش به گزارش‌های منتشرشده درباره احتمال مداخله نظامی فرانسه در نیجر گفت که مداخله نظامی غرب در این کشور استعمار نو به شمار خواهد آمد. وزیر خارجه ایتالیا اضافه کرد: «ما باید به کشور‌های آفریقایی به عنوان محور‌های اصلی ایتالیا، اروپا و غرب نگاه کنیم نه به عنوان محیطی برای استعمار.» همچنین، مقامات بورکینافاسو و مالی هم در بیانیه‌ای مشترک هشدار دادند که هرگونه مداخله نظامی در نیجر برای بازگرداندن رئیس‌جمهور منتخب مساوی است با «اعلان جنگ علیه بورکینافاسو و مالی.» الجزایر هم که هم مرز با نیجر است، نسبت به هرگونه اقدام نظامی در همسایه جنوبی خود هشدار داد. 

باتوجه به اینکه تقابل روسیه و غرب به خارج از مرز‌های اوکراین هم کشیده شده است، آمریکا و متحدانش بر این باورند که کودتای نیجر با مشارکت گروه شبه‌نظامی «واگنر» انجام شده است و با استقرار دولت کودتایی نفوذ روسیه در شمال آفریقا تقویت خواهد شد. نیجر، آخرین سنگر غربگرایان در شمال آفریقا به شمار می‌رفت که با کودتای اخیر دست غربی‌ها از نقش‌آفرینی در این منطقه خالی مانده است و این به نفع مسکو است. دسترسی روسیه به ذخایر اورانیوم نیجر و متعاقب آن افزایش همکار‌های تجاری و اقتصادی با سایر کشور‌های آفریقایی که اخیراً انجام شد، وزن و جایگاه مسکو را در برابر غربی‌ها بالا خواهد برد و علاوه بر اروپا، در آفریقا هم ضربه سنگینی از رقیب سنتی خود دریافت خواهند کرد.

امین خرمی